رسانه ملی و تغییر سیاست جمعیتی؛ مسئلهشناسی، راهبردها و سیاستها (مجموعه گفتوگو)
کتاب
رسانه ملی و تغییر سیاست جمعیتی؛
مسئلهشناسی، راهبردها و سیاستها
(مجموعه گفتوگو)
- شناسنامه
-
سرشناسه: شفیعیسروستانی، ابراهیم، ۱۳۴۳ -، گردآورنده
عنوان و نام پدیدآور: رسانه ملی و تغییر سیاست جمعیتی؛ مسئلهشناسی، راهبردها و سیاستها (مجموعه گفتوگو)/ به کوشش ابراهیم شفیعیسروستانی .
مشخصات نشر: قم: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، مرکز پژوهشهای اسلامی، ۱۳۹۱.
مشخصات ظاهری: 197 ص.
شابک: 0-274-514-964-978
وضعیت فهرست نویسی: فیپا
موضوع: سیاست جمعیت -- ایران
شناسه افزوده: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران. مرکز پژوهشهای اسلامی
رده بندی کنگره: 1391 7 ش 3آ /3636/4HB
رده بندی دیویی: ۳۰۴/۶۰۹۵۵
شماره کتابشناسی ملی: ۳۱۰۳۰۲۷
رسانه ملی و تغییر سیاست جمعیتی؛ مسئلهشناسی، راهبردها و سیاستها (مجموعه گفتوگو)
کد: 1898
به کوشش: ابراهیم شفیعی سروستانی
ویراستار: مصطفی پورنجاتی
صفحه آرا: فاطمه جهانگیر
ناشر و تهیه کننده: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما
نوبت چاپ: اول / 1391
چاپ: زلال کوثر
شمارگان: 1200
بها: 50000 ریال
نشانی: قم، بلوار امین، مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما
تلفن: 2919670 ـ 0251 دورنگار: 2915510
تهران: خیابان جام جم، ساختمان شهید رهبر، طبقه زیرزمین
تلفن: 22014738 نمابر: 22164997
دفتر خراسان: مشهد ـ خیابان امام خمینی رحمه الله ، جنب باغ ملی،
ساختمان صبا، طبقه سوم
تلفن: 2215108 ـ 0511 نمابر: 2215106
info@irc.irwww.irc.ir
شابک: 0 ـ 274 ـ 514 ـ 964 ـ 978 / 274-0ـ514ـ964 978- :ISBN
- چکیده
دیباچه
در این مصوبه به «فرهنگسازی برای دستیابی به جمعیت مطلوب و اصلاح بینش و نگرش مسئولان و مردم نسبت به پیآمدهای منفی کاهش باروری به ویژه زیرحد جانشینی» توجه ویژهای شده و بر همین اساس در بند 1 ماده 3 آن، «تهیه طرح جامع تولید و اجرای انواع برنامههای آموزشی، پژوهشی، اطلاعرسانی، نمایشی، تبلیغی و غیره در رسانههای جمعی به ویژه صدا و سیما و شبکههای استانی آن با هدف گفتمان سازی و ترویج فواید فرزندآوری و تبیین آثار منفی کاهش نرخ باروری، با رعایت شرایط و مقتضیات راهبردی» یکی از اقدامهای ملی متناسب با راهبردهای جلوگیری از کاهش نرخ باروری و ارتقای آن، برشمرده شد.
با توجه به این مصوبه، رسانه ملی باید راهبردها، سیاستها و برنامههای خود برای تغییر گفتمان موجود در زمینه فرزندآوری را به روشنی تدوین و بر اساس برنامهای دقیق و حسابشده گفتمانی جدید را در جامعه حاکم کند. گفتمانی که در نهایت به عبور از مرحله بحرانی کاهش جمعیت و افزایش آن تا رسیدن به حد مطلوب بینجامد.
بر این اساس، اداره کل خدمات رسانهای مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما از اوایل زمستان سال 1391 طرح تدوین راهبردها، سیاستها و برنامههای رسانه در زمینه افزایش جمعیت را با بهرهگیری از روش تحلیل کیفی و مصاحبه با کارشناسان حوزههای گوناگون دین پژوهی، زن و خانواده، جامعهشناسی، رسانه و ارتباطات، در دستور کار خود قرار داد و بحمدالله موفق شد که در کمترین زمان ممکن نتایج پژوهش خود را در اختیار مدیران و برنامهسازان رسانه ملی قرار دهد.
کتاب حاضر، دستآورد این طرح پژوهشی, است که امیدواریم رسانه ملی را در اتخاذ بهترین راهبردها و سیاستها در حوزه یادشده یاری دهد.
در پایان از همه کسانی که در به ثمر نشستن این طرح پژوهشی نقش داشتند؛ به ویژه مجری طرح جناب آقای دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی و همه کارشناسانی که در چارچوب این طرح با آنها گفتوگو شده است, سپاسگزاری و برای همه آنها آرزوی موفقیت میکنیم.
اداره کل خدمات رسانهای
مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما
پیشگفتار
یکی از مهمترین سازمانهایی که در این تغییر گفتمان و فرهنگسازی نقش دارد، سازمان صدا و سیماست.
سازمان صدا و سیما باید با در پیش گرفتن راهبردهای مشخص و سیاستهای روشن و همچنین تولید برنامههای اثرگذار، در طولانیمدت گفتمان موجود را تغییر دهد و زمینه را برای ایجاد گفتمان جدید فراهم آورد.
یکی از مهمترین نکاتی که رسانه ملی در این زمینه باید به آن توجه کند، بهرهگیری از روش غیرمستقیم القای پیام و پرهیز از اقدامهای صرفاً شعاری است.
رسانه ملی باید با برنامههای جذاب و اثرگذار بهتدریج بینش، گرایش و رفتار مردم را در زمینه بچهدار شدن تغییر دهد و شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» را عملاً از ذهن و زبان و زندگی مردم حذف کند.
برای روشنتر شدن وجوه گوناگون این موضوع و تبیین راهبردها، سیاستها و برنامههایی که رسانه ملی برای تغییر گفتمان موجود درباره فرزنددار شدن و تحقق سیاست جدید جمعیتی نظام جمهوری اسلامی باید در پیش گیرد، در این کتاب موضوع «رسانه ملی و تغییر سیاست جمعیتی نظام جمهوری اسلامی» بررسی شده است.
این پژوهش بر اساس روش تحلیل کیفی انجام شده و برای گردآوری اطلاعات، از دو شیوه مصاحبه و بررسی اسنادی (منابع کتابخانهای، پایگاههای اطلاعرسانی و نرمافزارهای مرتبط) استفاده شده است.
در نخستین گام این پژوهش، با تعدادی از کارشناسان حوزوی و دانشگاهی در حوزههای دینپژوهی، زن و خانواده، جامعهشناسی، مطالعات فرهنگی و رسانه و ارتباطات، بر اساس پرسشهای مشخص و از پیش طراحیشده مصاحبه، و حاصل نکات مطرحشده در مصاحبهها به صورت نظاممند و منطقی استخراج شده است.
در گام دوم، بر اساس نکات مطرحشده در مصاحبهها، مطالعات تکمیلی برای مستندسازی این نکات و تکمیل و تتمیم آنها انجام شده است.
در گام سوم، بر اساس یافتههای مصاحبهها و مطالعات کتابخانهای صورتگرفته، بخش اول کتاب نگارش و تدوین شده است.
بر این اساس، کتاب حاضر در دو بخش سامان یافته است:
در بخش نخست، بر اساس مباحث مطرحشده در مصاحبهها و همچنین پژوهشها مطالعات انجامشده مهمترین راهبردها و سیاستهای رسانه ملی برای فرهنگسازی در زمینه تغییر سیاست جمعیتی نظام جمهوری اسلامی، از کاهش جمعیت، به افزایش جمعیت بررسی شده است.
در بخش دوم، متن کامل مصاحبه با کارشناسان، پس از ویرایش و بازنگری ارائه شده است.
در پایان، از همه کارشناسان ارجمندی که ما را در تهیه و تدوین این کتاب یاری دادند، سپاسگزاری، و برای همه آنها آرزوی موفقیت روزافزون میکنم.
امیدوارم کتاب حاضر، مدیران و برنامهسازان رسانه را در تحقق رسالتها و مسئولیتهایی که درباره موضوع یادشده بر عهده دارند، یاری دهد.
ابراهیم شفیعی سروستانی
زمستان 1391
پیشگفتار
یکی از مهمترین سازمانهایی که در این تغییر گفتمان و فرهنگسازی نقش دارد، سازمان صدا و سیماست.
سازمان صدا و سیما باید با در پیش گرفتن راهبردهای مشخص و سیاستهای روشن و همچنین تولید برنامههای اثرگذار، در طولانیمدت گفتمان موجود را تغییر دهد و زمینه را برای ایجاد گفتمان جدید فراهم آورد.
یکی از مهمترین نکاتی که رسانه ملی در این زمینه باید به آن توجه کند، بهرهگیری از روش غیرمستقیم القای پیام و پرهیز از اقدامهای صرفاً شعاری است.
رسانه ملی باید با برنامههای جذاب و اثرگذار بهتدریج بینش، گرایش و رفتار مردم را در زمینه بچهدار شدن تغییر دهد و شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» را عملاً از ذهن و زبان و زندگی مردم حذف کند.
برای روشنتر شدن وجوه گوناگون این موضوع و تبیین راهبردها، سیاستها و برنامههایی که رسانه ملی برای تغییر گفتمان موجود درباره فرزنددار شدن و تحقق سیاست جدید جمعیتی نظام جمهوری اسلامی باید در پیش گیرد، در این کتاب موضوع «رسانه ملی و تغییر سیاست جمعیتی نظام جمهوری اسلامی» بررسی شده است.
این پژوهش بر اساس روش تحلیل کیفی انجام شده و برای گردآوری اطلاعات، از دو شیوه مصاحبه و بررسی اسنادی (منابع کتابخانهای، پایگاههای اطلاعرسانی و نرمافزارهای مرتبط) استفاده شده است.
در نخستین گام این پژوهش، با تعدادی از کارشناسان حوزوی و دانشگاهی در حوزههای دینپژوهی، زن و خانواده، جامعهشناسی، مطالعات فرهنگی و رسانه و ارتباطات، بر اساس پرسشهای مشخص و از پیش طراحیشده مصاحبه، و حاصل نکات مطرحشده در مصاحبهها به صورت نظاممند و منطقی استخراج شده است.
در گام دوم، بر اساس نکات مطرحشده در مصاحبهها، مطالعات تکمیلی برای مستندسازی این نکات و تکمیل و تتمیم آنها انجام شده است.
در گام سوم، بر اساس یافتههای مصاحبهها و مطالعات کتابخانهای صورتگرفته، بخش اول کتاب نگارش و تدوین شده است.
بر این اساس، کتاب حاضر در دو بخش سامان یافته است:
در بخش نخست، بر اساس مباحث مطرحشده در مصاحبهها و همچنین پژوهشها مطالعات انجامشده مهمترین راهبردها و سیاستهای رسانه ملی برای فرهنگسازی در زمینه تغییر سیاست جمعیتی نظام جمهوری اسلامی، از کاهش جمعیت، به افزایش جمعیت بررسی شده است.
در بخش دوم، متن کامل مصاحبه با کارشناسان، پس از ویرایش و بازنگری ارائه شده است.
در پایان، از همه کارشناسان ارجمندی که ما را در تهیه و تدوین این کتاب یاری دادند، سپاسگزاری، و برای همه آنها آرزوی موفقیت روزافزون میکنم.
امیدوارم کتاب حاضر، مدیران و برنامهسازان رسانه را در تحقق رسالتها و مسئولیتهایی که درباره موضوع یادشده بر عهده دارند، یاری دهد.
ابراهیم شفیعی سروستانی
زمستان 1391
بخش اول: هستها و بایدهای سیاست جمعیتی (پژوهش)
زیر فصل ها
نظام جمهوری اسلامی ایران با گذشت بیش از بیست سال از اجرای سیاست تحدید
جمعیت، با توجه به ملاحظات گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و
امنیتی، سیاست افزایش جمعیت را در پیش گرفته است.
بیتردید، برای تحقق این سیاست جدید جمعیتی، باید اقدامهای متعددی در
حوزههای گوناگون انجام شود؛ ولی یکی از مهمترینِ این اقدامها،
«فرهنگسازی» و تغییر گفتمان جامعه، از کاهش جمعیت به افزایش جمعیت است.
بر این اساس، رسانه ملی در جایگاه یکی از مهمترین دستگاههای فرهنگساز
کشور، که به تعبیر مقام معظم رهبری مسئولیت «مدیریت و هدایت فرهنگ و افکار
عمومی جامعه»1
را بر عهده دارد، باید بر مبنای طرح و برنامهای دقیق، مشخص و
زمانبندیشده، برای تحقق سیاست جدید جمعیتی کشور وارد میدان شود و از همه
ظرفیتهای خود در موضوع یادشده استفاده کند؛ ولی پیش از هر اقدام باید
راهبردها و سیاستهای رسانه در این زمینه مشخص شود تا فعالیتهای اجرایی و
برنامههای تولیدی، اهداف را بهخوبی برآورده سازند.
با توجه به مطالب یادشده، در این بخش به بررسی هستها و بایدهای سیاست
جمعیتی میپردازیم تا روشن شود که رسانه ملی برای تحقق وظایف و مسئولیتهای
خود در زمینه اصلاح سیاست جمعیتی نظام جمهوری اسلامی چه اقدامهایی باید
انجام دهد..
ج) انواع سیاستهای جمعیتی
یک ـ از نظر اجرا: دولتها میتوانند به دو روش بر تحولات جمعیتی یک کشور اثر بگذارند: نخست، از راه اجرای یک «سیاست مستقیم»1 و آشکار؛ دوم، از راه در پیش گرفتن «سیاست غیرمستقیم»2 و باواسطه. سیاستهای مستقیم به صورت بیواسطه، به منظور تغییر ساختار جمعیت انجام میگیرد؛ مانند تشویق موالید، مبارزه با مرگ، پیشگیری از بارداری، پذیرش کارگران خارجی و تسهیل مهاجرت به خارج از کشور. سیاستهای غیرمستقیم همان سیاستهای عمومی اجتماعی ـ اقتصادی و سوق دادن کشور در جهت ایجاد تحولاتی در ساخت و حرکات جمعیت است که در سطح کشور در پیش گرفته و اجرا میشود.
دو ـ از نظر ماهیت: سیاستهای جمعیتی دو جنبه دارد: کمّی و کیفی. «سیاست کمّی»3 به ازدیاد یا کاهش جمعیت، گسترش یا محدودیت ابعاد شهرها و مهاجرت روستاییان به شهرها مربوط میشود؛ درحالیکه «سیاست کیفی»4 با تندرستی جمعیتها، نظارت بر ازدواج، بهداشت و تأمین اجتماعی، و آموزش مهارتها و تخصصها در ارتباط است.
سه ـ از نظر دامنه: سیاستهای جمعیتی در دو سطح اندیشیده و اجرا میشوند: سطح کلان و سطح خرد. «سیاستهای جمعیتی کلان»5 در بسیاری از آثار و نوشتهها با عنوان «نظریههای جمعیتشناسی»6 بحث و بررسی میشوند و منظور از آن، سیاستهایی است که اولاً در سطح بسیار گسترده آغاز میشود و کل جامعه را دربر میگیرد؛ ثانیاً حالت انتزاعی و نظری دارد، درحالیکه «سیاستهای جمعیتی خرد»7 سیاستهایی است که در سطح محدودتر اجرا میشود؛ یعنی به جای کل جامعه، بخشی از آن را هدف قرار میدهد و حالت عینی، ملموس و اجرایی دارد.8
برای مطالعه بقیه کتاب روی هز کدام کلیک راست کنید
و در open new tab ادامه بدهید
منبع:
مرکز پژوهش های صدا و سیما
irc.ir