▪ امید کریمی
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات گرایش تحقیق در ارتباطات. دانشکده صدا و سیما
▪ هادی رحمان زاده
دانشجوی کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطات. دانشگاه علامه طباطایی
• اشاره
یکی از ویژگی‌های آزمون کارشناسی ارشد، عدم معرفی منابع آزمون به‌صورت رسمی از سوی سازمان سنجش است. این مسئله با وجود تمام مزیت‌هایش (از جمله محدود نساختن داوطلبان جهت مطالعه‌ی منابع خاص و مشخص) به یک مشکل منجر شده است و آن ارائه‌ی لیست‌های مختلفی از منابع پیشنهادی توسط گروه‌های آموزشی دانشگاه‌ها، اساتید و دانشجویان ارتباطات است که داوطلبان این آزمون را با سردرگمی مواجه می‌سازد. در این مسئله تردیدی نیست که داوطلبانی درآزمون این رشته (و سپس در دوره‌ی تحصیل در دانشگاه) موفق‌ترند که به مباحث مطرح‌شده در هریک از حوزه‌های مرتبط تسلط داشته باشند و به منبع خاصی اکتفا نکنند. اما داوطلبانی که به هر دلیل (از جمله محدود بودن زمان) نمی‌توانند به مطالعه‌ی همه‌ی منابع بپردازند، نیاز به فهرستی از مهمترین منابع طرح سوال دارند تا بر اساس آن بتوانند به تعداد بیشتری از سوالات پاسخ دهند.
در حال حاضر مجموعه‌ی علوم ارتباطات اجتماعی در آزمون کنکور کارشناسی ارشد دارای ۳ گرایش متفاوت است. الف) علوم ارتباطات اجتماعی ب) مدیریت رسانه ج) ژورنالیسم (روزنامه‌نگاری). مواد درسی برای هرکدام از این گرایش‌ها نسبتاً متفاوت است؛ هرچند که در تعدادی از این مواد اشتراک دارند. اما بازهم در اعمال ضرایب باهم متفاوتند.
الف) علوم ارتباطات اجتماعی: زبان عمومی و اختصاصی (ضریب ۱) – مبانی کلی ارتباط جمعی (ضریب ۱) – اصول روزنامه‌نگاری (ضریب ۱) – تاریخ ایران و جهان و مسائل بین‌المللی معاصر (ضریب ۱) – کاربرد آمار و روش تحقیق (ضریب ۱).
ب) مدیریت رسانه: زبان عمومی و اختصاصی (ضریب ۳) – مبانی کلی ارتباط جمعی (ضریب ۴) – کاربرد آمار و روش تحقیق (ضریب ۲) – دانش مدیریت (ضریب ۴) – اخلاق و معارف اسلامی (ضریب ۲).
ج) روزنامه‌نگاری: زبان عمومی و اختصاصی (ضریب۲) – اصول روزنامه‌نگاری (ضریب ۳) – نظریه‌های ارتباطات (ضریب ۳) – مفاهیم ارتباط جمعی در رسانه (ضریب ۲) – زبان فارسی (ضریب ۲) – اخلاق و معارف اسلامی (ضریب ۲) – روش تحقیق (ضریب ۲).
با توجه به اینکه نگارندگان فارغ‌التحصیل رشته‌ی علوم ارتباطات اجتماعی هستند و در این زمینه نیز کتاب‌هایی را به چاپ رسانده‌اند، در ادامه سیاهه‌ای از منابع مهم این رشته را به داوطلبان محترم معرفی می‌نمایند. در مورد دو گرایش دیگر به دانشجویان و اساتید این گرایش‌ها مراجعه شود.
فهرست پیشِ رو، نتیجه‌ی تجزیه و تحلیل سوالات نزدیک به ۲۰ دوره‌ی کنکور کارشناسی ارشد (سراسری و دانشگاه آزاد) رشته‌ی علوم ارتباطات اجتماعی است. چنان‌که مشاهده می‌شود در هر ماده‌ی درسی، منابع را در دو یا سه اولویت دسته‌بندی کرده‌ایم. بدیهی است که حتی مطالعه‌ی کلیه‌ی منابع معرفی شده، داوطلبان را قادر به پاسخگویی به تمام سوالات آزمون نخواهد کرد، اما می‌توان این اطمینان را داد که با مطالعه‌ی صحیح و دقیق این منابع، داوطلب حد نصاب لازم را جهت ورود به دوره‌ی کارشناسی ارشد کسب خواهد کرد.
لازم به ذکر است که این منابع به‌طور خاص برای کنکور سراسری کارشناسی ارشد تنظیم شده است و تعدادی از منابع در این لیست برای کنکور دانشگاه آزاد از اهمیت بیشتری برخوردار است که ممکن است در رده‌های پایین‌تر قرار گرفته باشند.
در پایان ذکر این نکته نیز لازم است که نوع سؤالات و منبع طرح سؤال کاملاً به طراح سؤال بستگی دارد. حوزه‌ی علاقه‌مندی و گرایش وی در طرح سؤال بسیار تأثیرگذار است. بنابراین کنکور هر سال ممکن است با سال(های) قبل تفاوت چشمگیری داشته باشد. برای نمونه در حالی‌که در سال‌های اولیه و میانه‌ی کنکور ارشد ارتباطات طراحان سؤال علاقه‌ی زیادی به طرح سؤال از کتاب حقوق مطبوعات (تألیف کاظم معتمدنژاد) داشتند، در سال‌های اخیر (از سال ۸۷ به بعد) سؤال خاصی از آن کتاب طرح نشده است. و به شیوه‌ای عکس کتاب مخاطب‌شناسی (تألیف دنیس مک‌کوایل) در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه طراحان سؤال قرار گرفته است؛ در حالی‌که در سال‌های دورتر این کتاب به‌هیچ وجه منبع کنکور نبوده است. همچنین اخیراً به بحث جامعه‌اطلاعاتی و شبکه‌ای توجه زیادی شده است و به‌تبع کتاب نظریه‌های جامعه اطلاعاتی (فرانک وبستر) و جامعه شبکه‌ای (امانویل کاستلز) اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده‌اند.
روند طرح سؤال در درس آمار و روش تحقیق در سال‌های قبل به‌گونه‌ای بود که یا سؤالات به تعداد مساوی بین آمار و روش تحقیق تقسیم می‌شد و یا سؤالات مربوط به روش تحقیق تعداد بیشتری را به خود اختصاص می‌دادند، اما در کنکور سال ۹۰ تعداد سؤالات آمار به‌مراتب بیشتر از روش تحقیق بود.
در درس تاریخ ایران و جهان، کتاب ارتباط‌شناسی (محسنیان راد) در کنکور سال ۹۰ به یکی از مهمترین و اصلی‌ترین منابع تبدیل شده بود و به جرأت می‌توان گفت نیمی از سؤالات درس تاریخ از این کتاب طرح شده بود.
این مسائل ما را به یک نکته می‌رساند و آن هم “تغییرپذیری”، “عدم ثبات”، و “انعطاف‌پذیری” سؤالات و منابع کنکور کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی است. ضمن آرزوی موفقیت برای تمامی دانشجویان و داوطلبان رشته‌ی علوم ارتباطات اجتماعی، لیست به‌روزشده‌ی منابع کنکور در اختیار عزیزان قرار داده می‌شود.
• مبانی کلی ارتباط جمعی
- اولویت اول:
· نظریه های ارتباطات، ورنر سورین و جیمز تانکارد، ترجمه علیرضا دهقان، انتشارات دانشگاه تهران.
· وسایل ارتباط جمعی، کاظم معتمد نژاد، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
· درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، دنیس مک کوایل، ترجمه‌ی پرویز اجلالی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
· کاربرد نظریه‌های ارتباطات، سون ویندال و دیگران، ترجمه‌ی علیرضا دهقان، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
· ارتباط‌شناسی، مهدی محسنیان راد، انتشارات سروش.
· نظریه های جامعه اطلاعاتی، فرانک وبستر، ترجمه‌ی اسماعیل قدیمی، انتشارات قصیده‌سرا.
- اولویت دوم:
· نظریه‌های رسانه، سیدمحمد مهدی‌زاده، انتشارات همشهری.
· عصر اطلاعات، مانویل کاستلز (با تأکید بر جلد اول: ظهور جامعه‌ی شبکه‌ای)، ترجمه‌ی احد علیقلیان و احمد خاکباز، انتشارات طرح نو.
· مبانی ارتباطات جمعی، محمد دادگران، انتشارات فیروزه.
· مخاطب‌شناسی، دنیس مک کوایل، ترجمه‌ی مهدی منتظر قائم، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
· جامعه‌شناسی وسایل ارتباط جمعی، ژان کازنو، ترجمه‌ی باقرساروخانی و منوچهر محسنی، انتشارات اطلاعات.
· در آمدی بر مطالعات ارتباطی، جان فیسک، ترجمه‌ی مهدی غبرایی، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
- اولویت سوم:
· یک جهان، چندین صدا، شُن مک براید، ترجمه ایرج پاد، انتشارات سروش.
· جامعه‌شناسی ارتباطات، باقر ساروخانی، انتشارات اطلاعات.
· ارتباطات در جهان معاصر؛ تحوّل اندیشه‌ها، نهادها و عملکردهای ارتباطی، کاظم معتمدنژاد، نشر مهر.
· راهنمای بررسی تلویزیون، کیت سلبی؛ ران کادوری، ترجمه‌ی علی عامری مهابادی، انتشارات سروش.
· حقوق مطبوعات، کاظم معتمدنژاد، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
· گذر از نوگرایی ارتباطات و دگرگونی، حمید مولانا، ترجمه‌ی یونس شکرخواه، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
• اصول روزنامه نگاری و شیوه ی نگارش فارسی در مطبوعات
- اولویت اول:
· روزنامه‌نگاری نوین، نعیم بدیعی و حسین قندی، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
· روش‌های مصاحبه خبری، مهدی محسنیان راد، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها .
· مقاله‌ی ” گزارش‌نویسی ، چشم عقاب روزنامه‌نگاری ” محمد مهدی فرقانی، فصلنامه رسانه، ویژه‌نامه‌ی آموزشی، شماره ۱، ۱۳۷۳٫
· خبر، یونس شکرخواه، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
· نگارش رسانه‌ای، مهدخت بروجردی علوی، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
- اولویت دوم:
· روزنامه‌نگاری با فصلی جدید در بازنگری روزنامه‌نگاری معاصر، کاظم معتمدنژاد با همکاری ابولقاسم منصفی، انتشارات مرکز نشر سپهر.
· سایبر ژورنالیسم، یونس شکرخواه، انتشارات ثانیه.
· فصلنامه‌ی رسانه، ویژهنامه آموزش روزنامه‌نگاری، شماره ۱ ، ۱۳۷۳ (متن کامل این شماره در سایت دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها به آدرس (www.rasaneh.org) موجود است.
· فصلنامه‌ی رسانه، ویژهنامه آموزش روزنامه‌نگاری، شماره ۶۱ ، بهار ۱۳۸۴٫
- اولویت سوم:
· گزارش‌نگاری، علی اکبر قاضی زاده، انتشارات دفتر مطالعات و توسعه‌ی رسانه‌ها.
· روزنامه‌نگاری حرفه‌ای (مجموعه مقالات)، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
· شیوه‌ی نگارش فارسی در مطبوعات، حسین عماد افشار، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
· دستور خط فارسی، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
• تاریخ ایران و جهان و مسائل بین المللی مهم معاصر
- اولویت اول:
· ایران بین دو انقلاب، یرواند آبراهامیان (این کتاب دو بار ترجمه شده است و توسط انتشارات مرکز و نی به چاپ رسیده است).
· از سید ضیاء تا بختیار، مسعود بهنود، انتشارات دنیای دانش (جاویدان).
· تاریخ مطبوعات در ایران و جهان، جهانگیر صلح جو، انتشارات امیرکبیر.
· تاریخ جنگ سرد (۳جلد)، جلد سوم: یک بستر و دو رؤیا، آندره فونتن، ترجمه‌ی عبدالرضا هوشنگ مهدوی.
· قدرت‌های جهان مطبوعات، مارتین واکر، ترجمه‌ی محمد قائد، انتشارات نشر مرکز.
- اولویت دوم:
· ایران در چهار کهکشان ارتباطی، مهدی محسنیان راد، انتشارات سروش.
· تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، محیط طباطبایی، انتشارات بعثت.
· مطبوعات سیاسی در عصر مشروطیت، عبدالرحیم ذاکر حسین، انتشارات دانشگاه تهران.
· تاریخ عمومی دوره دبیرستان (نظام قدیم). کتابی مفید و خلاصه برای تاریخ جهان.
· تاریخ معاصر ایران (دوره دبیرستان)
• کاربرد آمار و روش تحقیق
- اولویت اول:
· احتمالات و آمار کاربردی در روان‌شناسی و علوم تربیتی، علی دلاور، انتشارات رشد.
· تحقیق در رسانه‌های جمعی، راجر دی.ویمر؛ جوزف دومینیک، ترجمه‌ی کاووس سید امامی، انتشارات سروش.
· پیمایش در تحقیقات اجتماعی، دی.ای.دواس، ترجمه‌ی هوشنگ نایبی، انتشارات نی.
· تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، دانیل رایف، فریدریک جی.فیکو، ترجمه‌ی مهدخت بروجردی علوی، انتشارات سروش.
· روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، ِارل بَبی، ترجمه‌ی رضا فاضل، انتشارات سمت.
- اولویت دوم:
· کندوکاوها و پنداشته‌ها، فرامرز رفیع‌پور، انتشارات شرکت سهامی انتشار.
· روش‌های آماری، کریم منصورفر، انتشارات دانشگاه تهران.
· روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی (۳ جلد )، باقر ساروخانی، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
· مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، علی دلاور، انتشارات رشد.
· تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی (جلد دوم کتاب “کندوکاوها و پنداشته‌ها”)، فرامرز رفیع‌پور، انتشارات شرکت سهامی انتشار.
• زبان انگلیسی
- اولویت عمومی:
· Five Hundred And Four] Absolutely Essential Words] ۵۰۴
· Essential Words For TOEFL
· Grammar in use (Intermediate), Raymond Murphy with William R. Smalzer, Cambridge University Press.
· کنکور کارشناسی ارشد زبان عمومی برای کلیه رشته‌ها، سید اباذر نورحسینی، انتشارات آزاده.
· گرامر از دبیرستان تا دانشگاه، عباس فرزام.
- اولویت تخصصی:
· انگلیسی برای دانشجویان روزنامه‌نگاری و علوم ارتباطات، سید محمد ضیاء حسینی؛ فهیمه معرفت، انتشارات سمت.
· زبان انگلیسی تخصصی رشته روابط عمومی و ارتباطات، علی میرسعید قاضی، هوشنگ عباس زاده، مؤسسه نشر علوم نوین.
· زبان تخصصی برای دانشجویان علوم ارتباطات و روزنامه‌نگاری، سید وحید عقیلی؛ احمد توکلی، انتشارات ثانیه.
· واژه‌نامه ارتباطات، یونس شکرخواه، انتشارات سروش.
• منابع کمکی
· مجموعه تست‌های درس آمار و روش تحقیق رشته علوم ارتباطات همراه با پاسخ‌های کاملاً تشریحی (۲۰ دوره از ۷۸ تا ۸۸)، امید کریمی، انتشارات ارشد، اسفند ۱۳۸۸٫
· مجموعه تست‌های درس مبانی کلی ارتباط جمعی رشته علوم ارتباطات همراه با پاسخ‌های کاملاً تشریحی (۲۰ دوره از ۷۸ تا ۸۸) امید کریمی، انتشارات ارشد، اسفند ۱۳۸۸٫
· مجموعه تست‌های درس اصول روزنامه‌نگاری و شیوه‌ی نگارش فارسی با پاسخ‌های کاملاً تشریحی (۲۰ دوره از ۷۸ تا ۸۸)، هادی رحمان‌زاده، انتشارات ارشد، ۱۳۸۹٫
· شرح جامع مبانی کلی ارتباط جمعی (نظریه‌های ارتباطات)، امید کریمی، انتشارات ارشد، اردیبهشت ۱۳۹۰٫
· شرح جامع اصول روزنامه‌نگاری و شیوه‌ی نگارش فارسی، هادی رحمان‌زاده، انتشارات ارشد، آبان ۱۳۹۰٫
با سلام بنده فارق التحصیل رشته علوم سیاسی در مقطع کارشناسی هستم .ممنون می شوم مرا راهنمایی کنید؛ از این رو که تمایل به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد رشته علوم ارتباطاتات را دارم واینکه وقت چندانی برای مطالعه همه منابع ذکر شده در سایت را نداشته از این رو همانطور که گفتم ممنون می شوم راهنماییم کنید که از چه منابعی شروع کنم و حتی از چه کتابهای تستی استفاده نمایم .سپاسگزارم
منابع چدید تر روش تحقیق برای ارتباطات:
۱- روش های آماری در علوم رفتاری / علی دلاور – انتشارات دانشگاه پیام نور
۲- روش های آماری / کریم منصورفر – انتشارات دانشگاه تهران
۳- نحوه انجام تحقیقات اجتماعی / ترز. ال. بیکر، ترجمه هوشنگ نایبی، انتشارات روش
۴- پیمایش در تحقیقات اجتماعی / دی. ای. دواس؛ ترجمه هوشنگ نایبی ـ نشر نی
۵- روش تحقیق در علوم اجتماعی ( جلد ۱ و ۲ ) / ارل ببی؛ ترجمه رضا فاضل ـ انتشارات سمت
۶- راهنمای سنجش و تحقیقات اجتماعی ( بخش پنجم ) / دلبرت میلر؛ ترجمه هوشنگ نایبی – نشر نی
۷- استدلال آماری در جامعه‌شناسی / مولر و دیگران؛ ترجمه هوشنگ نایبی – نشر نی
با سلام و ادب
من رشته مدیریت فرهنگی در مقطع کارشناسی خوانده ام و قصد دارم برای ارشد یکی از این دو رشته را انتخاب نمایم و البته حوزه مورد علاقه بنده فرهنگ است که در درجه دوم ابزار رسانه را ابزاری قوی برای آن می دانم درنتیحه حوزه دوم برای من محسوب می شود .لطفا راهنمایی نمایید با رویکرد ذهنی و رزومه کاری بنده که در هردو حوزه ورود داشته ام کدامیک مناسب تر است:
مدیریت رسانه
علوم ارتباطات اجتماعی
علوم ارتباطات اجتماعی با گرایش فرهنگ و رسانه