|
|
شماره فصلنامه مطالعات سبک زندگی |
3
|
|
فصل : |
بهار
|
|
سال : |
1392
|
|
شناسنامه...
|
|
|
|
|
فهرست فصلنامه
سبک زندگی
|
|
عنوان : |
نگاهی به نظریّه های سبک زندگی
|
|
|
چکیده: |
بسیاری
از محقّقان در دو دهه گذشته، مفهوم سبک زندگی را به‌عنوان جایگزینی برای
مفهوم طبقه دانسته‌اند. استدلال اصلی این است که گروه‌بندیهای عمودی مبتنی
بر تعلق طبقاتی کمتر از سبک زندگی افراد قادر به تبیین رفتارها یا ارزشها و
نگرش‌های ایشان هستند. این گفته، به معنای محو شدن گروه‌بندیهای طبقاتی
نیست، بلکه کارآمدی تحلیلی آن را زیر سؤال میبرد. نظر مذکور دال بر این است
که نوعی ناهمسانی در ابعاد مختلف در کسانی که جایگاه واحدی دارند پدید
آمده است. در یک کلام، دیگر نمیتوان به کمک مفهوم طبقه، تصویری از جهان
ترسیم کرد. در چنین وضعیّتی، مفهوم سبک زندگی انعطافپذیر است، زیرا برخلاف
مفهوم طبقه، محتوا و منطق یا منشأ سبکهای زندگی را از پیش تعیین نمیکند.
سبک زندگی فقط حاکی از این است که برخی پیشینهها، فعّالیّتها، درآمدها و
نگرشها با یکدیگر سازگارند و تحلیلگر اجتماعی میتواند طرحی از آنها
ترسیم کند.
مفهوم سبک زندگی جایگزینی برای مفهوم طبقه نیست، بلکه علوم اجتماعی را به
بررسی کردن تجربه زندگی روزمره، وجه مصرفی انسان، هویّتهایی را که برساخت
تجربه کردن زندگی هستند و الگومندی فردی و گروهی زندگی قادر میسازد.
محقّقان اجتماعی با این مفهوم قادرند بیش از گذشته نقش خلاق کنشگر را لحاظ
کنند و از تنگناهای تبیین جبری بر مبنای موقعیّت طبقاتی که تعیّن کلان
دارد، بگریزند.
|
|
|
| نویسنده |
:
|
احسان رستمی دانشجوی کارشناسی ارشد جامعهشناسی دانشگاه علامه طباطبایی |
| نویسنده |
:
|
مرجان اردشیرزاده دانشجوی دکترای مدیریت رسانه دانشگاه علوم وتحقیقات تهران |
|
|
|
|
عنوان : |
گفتمان سبک زندگی، رسانه و جهانی شدن
|
|
|
چکیده: |
گفتمان
را شکلی از بیان میانگارند که به آن میتوان هر مضمونی را افزود. به عبارت
دیگر گفتمان یک فرازبان، دستوری خاص و شیوهای برای توصیف است. در نوشتار
حاضر، تلاش شده است به این سؤال پاسخ داده شود که «آیا سبک زندگی دارای
گفتمان است؟». از سوی دیگر «تأثیر فرایند جهانی شدن بر سبک زندگی چیست؟»،
«آیا جهانی شدن و همانندسازی فرهنگها به گسترش سبک زندگی واحد میانجامند؟»،
«اگر چنین است چگونه میتوان با فراگیر شدن سبک زندگی جهانی مقابله کرد؟» و
«نقش رسانهها در این میان چیست؟».
|
|
|
| نویسنده |
:
|
فاطمه عظیمی‌فرد دکترای زبانشناسی همگانی پژوهشگر مرکز تحقیقات |
|
|
|
|
عنوان : |
مؤلّفه های اخلاقی مصرف در سبک زندگی کارگزاران
|
|
|
چکیده: |
جایگاه
خاص کارگزاران در جامعه، اخلاق و آداب خاصّی را می طلبد؛ تا به اصلاح سبک
زندگی مردم بیانجامد. نگرش توصیفی ـ تحلیلی به مؤلّفه های اخلاقی در آیات و
روایات و سبک زندگی اهل بیت (ع) برای بازشناسی مؤلّفه های اخلاقی مصرف در
زندگی کارگزاران لازم است. تعریف زهد و قناعت مبنی به ترک لذت های مادی و
اظهار فقر و تنگدستی نادرست است، لکن ترک لذایذ مادی مقدّمه ای برای تحصیل
ملکات نفسانی زهد و قناعت هستند. میانه روی بهترین تقدیر در معیشت مردم
است، ولی روش درستی در سبک زندگی کارگزارن نیست و بر آنها لازم است مصرف
خود را به قدر توان مستمندان اندازه گیرند. تفاوت مصرف در سبک زندگی ائمه
معصومین (ع) اوّلاً به دلیل تفاوت شرایط زندگی مردم در زمان مختلف بوده،
ثانیاً متناسب با جایگاه اجتماعی ائمه (ع) است. کارگزاران مانند علی (ع)
عهده دار معیشت مردماند، لذا سبک علی (ع) باید الگوی رفتاری آنها باشد، نه
روش دیگر ائمه (ع)؛ همچنان که امام زمان (عج) در دوران حکمرانی بر مردم به
سیره علی(ع) رفتار خواهد کرد.
|
|
|
| نویسنده |
:
|
سیّدحسن سیّد پورآذر کارشناس ارشد مدرسی معارف |
|
|
|
|
عنوان : |
بازنمایی اشتغال زنان و نقش آن در ساختار خانواده(مطالعه موردی: سریال های دلنوازان و همسایه ها)1
|
|
|
چکیده: |
مقاله حاضر با روش شناسی کیفی و روش نشانه شناسی، به بررسی نحوة بازنمایی
اشتغال زنان و نقش آن در ساختار خانواده در دو سریال تلویزیونی دلنوازان و
همسایه ها میپردازد. نتایج تحقیق نشان داد که در هر دو سریال، زنان شاغل در
نمای متوسّط رو به پائین بازنمایی شده اند. هر دو سریال رویکرد تقریباً
مشابهی به اشتغال زن و زن شاغلِ مطلوب داشتند و مهمّترین وظیفه زن را
نقشهای خانوادگی میدانستند، نقش هایی که با طبیعت و ذات زن سازگار است. زن
مطلوبِ بازنمایی شده در هر دو سریال، زنی است که نقشهای خانوادگی را به نقش
شغلی ترجیح میدهد و اجازه نمیدهد شغلش بر خانواده و نقش های خانوادگی اش
تأثیر مخرّبی بگذارد. همچنین، در سریال همسایه ها، شاهد ظهور سه گفتمان
سنّتی، نیمه مدرن و مدرن در رابطه با اشتغال زنان هستیم. اما در سریال
دلنوازان، تنها یک گفتمان حضور دارد و نگرش واحدی نسبت به اشتغال زنان در
سریال و فضای داستان حاکم است.
|
|
|
| نویسنده |
:
|
کرم حبیب پور گتابی دکترای جامعه شناسی توسعه، دانشگاه تهران |
| نویسنده |
:
|
سحر طالبی دانشجوی دکترای بررسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه الزهرا |
| نویسنده |
:
|
محمد آهنگران کارشناس ارشد پژوهش اجتماعی دانشگاه تربیت معلم |
|
|
|
|
عنوان : |
بررسی و شناخت عوامل اجتماعی مؤثّر بر چگونگی گذران اوقات فراغت خانواده های شهر تهران(مطالعه موردی مناطق 5 و 15)
|
|
|
چکیده: |
امروزه
بررسی و تحلیل چگونگی گذران اوقات فراغت خانوارهای ساکن کلانشهرهای مدرن
به موضوعی مهم در مطالعات اجتماعی بدل شده است. بنابراین شناخت و بررسی
دقیق این موضوع و تلاش برای ایجاد چارچوبی تئوریک برای فهم بهتر مؤلّفه های
سازنده سبکهای فراغتی متفاوت، میتواند نقطه عزیمت مناسبی برای سیاستگذاری و
برنامه ریزی های اجتماعی معطوف به کاهش تضاد و تقویت انسجام اجتماعی باشد.
تحقیق حاضر با هدف شناسایی و بررسی عوامل اجتماعی مؤثّر در چگونگی گذران
اوقات فراغت خانواده های شهر تهران، به بررسی فعّالیّت ها و علایق فراغتی
خانوارهای ساکن مناطق 5 و 15 پرداخته است. این دو منطقه با ویژگی های
اجتماعی، اقتصادی و کالبدی آشکارا متفاوت، محدوده های مطالعاتی مناسبی برای
دستیابی به هدف پژوهش و مقایسه نحوه گذران اوقات فراغت می باشند. رویکرد
نظری این پژوهش بر اساس دیدگاه پارسونز درباره ارکان چهارگانه سازمان و
نهادهای اجتماعی سامان یافته است. روش تحقیق حاضر پیمایشی، ابزار مورد
استفاده پرسشنامه و شیوه نمونه گیری نیز تصادفی میباشد. حجم نمونه با
استفاده از فرمول کوکران 390 نفر برآورد شد که با احتمال ریزش پاسخگویان به
410 نفر افزایش یافت. بر اساس یافته های تحقیق، ارتباط معناداری بین
چگونگی گذران اوقات فراغت خانواده ها و عناصر ساختاری آنها وجود دارد. بر
اساس نتایج تحلیل رگرسیونی از مجموع چهار متغیر مستقل تحقیق در منطقه5، سه
متغیّر خرده نظام اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و در منطقه 15 دو متغیّر خرده
نظام اقتصادی و فرهنگی دارای سطح معناداری مطلوب با متغیر وابسته بودند. در
این میان در منطقه 15 خرده نظام فرهنگی و در منطقه 5 خرده نظام اجتماعی در
کیفیت گذران فراغت خانوارها تأثیر و اهمیّت بیشتری دارند.
|
|
|
| نویسنده |
:
|
الناز میرزایی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات |
|
|
|
|
عنوان : |
روزمرگی در فضای دیجیتال1مارک پوستر2
|
|
|
چکیده: |
انسان
ها از دیرباز برای انتقال پیام شیوه های مختلفی را کشف و به کار گرفتند.
ابداع صنعت چاپ در قرن پانزدهم نقطه عطفی در زندگی بشر بود که او را به
«عصر ارتباطات» رهنمون شد. عصری که با انتشار کتاب و روزنامه آغاز و با
ورود به دنیای رسانه های الکترونیک و اختراع رادیو در سال 1920 تغییرات
شگفت انگیزی را در پی داشت. این عصر با ورود تلویزیون و جااُفتادن آن به
گونة یکی از ملزومات خانه و حتّی محیط های کاری گسترش یافت. ورود به جهان
رایانه و ارتباطات رایانه ای همچون اینترنت، اتاق گفتگوی مجازی (چتروم)،
رُخنما (فیسبوک)، وبلاگ ها و ... و استقبال گسترده کاربران از قابلیّت ها و
خدمات رایانه ای، به عنوان رسانه ای در حرکت، نشان میدهد که «عصر ارتباطات
و رسانه» نه تنها مهمّترین وجه تمایز انسان امروزی است، بلکه جهشی تاریخی
در زندگی انسان نیز ایجاد کرده است. بیتردید، فنّاوریهای نوین موجب تسهیل
دسترسی انسانها به موضوعات مورد علاقه یا نیازهای روزمره شده اند و نقشی
گسترده و فراگیر در عرصه های مختلف زندگی انسان امروزین دارند. از این رو،
نظریّه پردازان حوزه های مختلف علوم اجتماعی، فرهنگی، روانشناسی و ... به
بررسی تأثیرات مختلف رسانه ها بر افراد، جوامع و ارتباطات بین فردی، گروهی و
اجتماعی پرداخته اند. شناخت رسانهها و مطالعه سیر تحوّل آنها در سطوح
مختلف و تأثیرگذاری آنها در سبک زندگی مردم و تغییرات فرهنگی، اجتماعی و
... از عوامل مؤثّر در آشنایی بیشتر با جهان معاصر است. رسانه هایی چون
تلویزیون، ماهواره، اینترنت، تلفن همراه و بازی های الکترونیکی نقش قابل
توجّهی در پُر کردن اوقات فراغت مردم دارند. این نقش تا حدی است که میتوان
به جای گذراندن یک نیمروز تعطیل با خانواده، جمع دوستان یا انجام یک بازی
گروهی، به تماشای فیلم یا مسابقه ورزشی تیم مورد علاقه از طریق تلویزیون،
وبگردی و چت در فضای مجازی و ... مشغول بود. دنیای مردم امروز، به ویژه
دنیای کودکان و نوجوانان، دنیای رسانه ای و مجازی است و به تبع آن، تجارب
افراد نیز غیرمستقیم و حتّی تخیّلی است. دانش آموزان و دانشجویان در کنار
وظیفه فراگیری علم، اوقات زیادی را به دیدن فیلم، بازی های رایانه ای یا
وبگردی میگذرانند و به این ترتیب هزاران پیام اعم از پیام های تبلیغاتی و
پیام های پنهان در برنامه های مختلف به ایشان ارسال و القا میشود. به بیان
دیگر، دنیای مجازی رسانه ها، جایگزین والدین، بستگان، معلّمان و دیگر عوامل
اثرگذار در تربیت نسل گذشته شده اند. از اینرو، پژوهشگران حوزه فرهنگ، به
بررسی و رمزگشایی از معانی، پیام و کارکردهای رسانه ها میپردازند، تا
مخاطبان با درک تعارض های این رسانه ها با حقیقت زندگی، آسیب کمتری ببینند.
1- این مقاله ترجمه Everyday (Virtual) Life از مجموعه مقالات کتاب The new
media and technocultures reader / edited by Seth Giddings with Martin
Lister است.
2- MARK POSTER، (1941- 2012) مدرک دکترای خود را در سال 1968 از دانشگاه
نیویورک دریافت کرد. وی به تدریس و پژوهش اشتغال داشت و استاد بازنشسته
رشته تاریخ، فیلم و مطالعات رسانهای دانشگاه اروین کالیفرنیا بود. شهرت وی
به دلیل واکاوی آثار سارتر و فوکو و کاربرد نظریّات ایشان و دیگر
نظریّهپردازان فرانسوی همچون بودریار، دلوز و دریدا درخصوص رسانههای جدید
دیجیتالی در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست و یکم است. نظریّه انتقادی
درباره خانواده، دلوز و فنّاوری مدرن، موضوع اطّلاعات، فرهنگ و سیاست در
عصر ماشینهای دیجیتالی و چه خبر از اینترنت از جمله آثار وی است.
|
|
|
| نویسنده |
:
|
زهراسادات میرمحمّد کارشناس ارشد فلسفه غرب، پژوهشگر مرکز تحقیقات |
|
|
|
|
|
منبع:
http://rcirib.ir/sabk_zendegi/Default.asp